Cách làm bánh chưng đơn giản nhất hiệu quả nhất 2023
Bài viết này không chỉ cung cấp cho bạn cách làm bánh chưng đơn giản nhất 2023 mà còn chia sẻ những thông tin về bánh chưng cực kỳ thú vị mà bạn chắc chắn chưa được biết đến. Hãy khám phá sự tích, các loại bánh chưng của các vùng miền và cả những kỷ lục kinh ngạc về món bánh này ngay dưới đây với Nut Corner nhé!
Sự tích
Là loại bánh duy nhất trong văn minh lịch sử lâu đời của nền ẩm thực truyền thống Việt Nam còn được sử sách ta nhắc lại, bánh chưng là loại bánh có vị trí đặc biệt trong tâm trí của cộng đồng người Việt và nguồn gốc của nó về truyền thuyết liên quan đến hoàng tử Lang Liêu vào đời vị vua Hùng thứ 6. Sự tích trên là điều nhắc nhở con cháu về truyền thống của dân tộc; là lời giải thích hàm nghĩa cũng như là nguồn cội của Bánh Chưng, Bánh Giầy trong văn hóa, đồng thời nhấn mạnh lại tầm quan trọng của cây lúa và thiên nhiên trong nền văn hoá lúa nước.
Theo cuốn Lĩnh Nam Chích Quái, trong mục “Truyện bánh chưng” (Còn gọi Chưng bính truyện-蒸餅傳)
Vua Hùng sau khi phá xong giặc Ân rồi, trong nước được thái bình, nên lo việc truyền ngôi cho con, mới hội họp 22 vị quan lang công tử lại mà bảo rằng: “Ai đem được lễ vật hợp với ý của ta đến dâng cúng Tiên Vương cho tròn đạo hiếu thì sẽ được ta truyền ngôi cho”
Các lang đua nhau đi tìm các vị trân kỳ, hoặc là săn bắn, chài lưới, hoặc đem đi đổi chác, đều là của ngon vật lạ, nhiều không biết bao nhiêu mà kể. Duy có vị lang thứ mười tám tên là Lang Liêu, có người mẹ hàn vi, đã bị bệnh qua đời rồi, trong nhà lại ít người nên khó bề toan tính, ngày đêm chàng lo lắng, ăn ngủ không yên. Chợt nằm mơ thấy thần nhân nói rằng: “Trong trời đất không có vật gì quý bằng gạo, vì gạo chính là vật để nuôi sống con người và có thể ăn mãi không chán, không có vật gì mà hơn được. Nếu giã gạo nếp để gói thành hình tròn để tượng trưng cho Trời và lấy lá gói thành hình vuông để tượng trưng cho Đất, ở trong làm món nhân ngon, bắt chước hình trạng trời đất bao hàm vạn vật, hàm ý đại diện công ơn dưỡng dục của đấng cha mẹ, như thế thì lòng cha sẽ vui, nhà ngươi chắc được trao ngôi quý”. Lang Liêu giật mình tỉnh dậy, quá đỗi vui mừng. Chàng lựa những hạt nếp trắng tinh, không sứt mẻ, đem đi vo cho sạch, rồi lấy lá xanh gói thành hình vuông, bỏ nhân ngon vào giữa, sau đó đem luộc chín tượng trưng cho Đất, gọi là bánh chưng. Lại lấy nếp nấu xôi đem quết cho nhuyễn, nhào nặn thành hình tròn để tượng trưng cho Trời, gọi là bánh giầy. Đúng kỳ hạn, Vua lại hội họp các con lại để mang lễ vật đến cúng Tổ tiên. Các lang mang tới dâng vua toàn là sơn hào hải vị, duy chỉ có Lang Liêu đem bánh hình tròn, bánh hình vuông đến dâng. Hùng Vương lấy làm lạ mà hỏi Lang Liêu, Lang Liêu trình bày y như lời thần nhân đã bảo. Vua nếm thử thì thấy vị ngon rất vừa miệng ăn không chán, phẩm vật của các công tử khác không làm sao hơn được. Vua tấm tắc khen ngợi hồi lâu, rồi lấy lễ vật của Lang Liêu đem cúng tổ tiên. Vua dùng thứ bánh ấy để thờ phụng cha mẹ trong các dịp lễ tết cuối năm. Thiên hạ đại chúng, mọi người đều bắt chước theo. Tục này còn truyền cho đến bây giờ, lấy tên của chàng Lang Liêu, gọi là Tết Liệu. Hùng Vương đã truyền ngôi cho Lang Liêu; hai mươi mốt anh em kia đều chia nhau ra giữ các phiên trấn, lập làm bộ đảng, trấn thủ những vùng núi non hiểm trở. Về sau, anh em tranh giành lẫn nhau, mỗi người dựng “mộc sách” (còn gọi hàng rào cây bằng gỗ) để che kín và phòng vệ.
> Xem thêm:
Quan niệm truyền thống
Theo quan niệm phổ biến ngày nay, cùng với bánh tét miền Nam, bánh chưng tượng trưng cho những quan niệm về vũ trụ của người Việt xưa. Bánh có màu xanh lá cây, hình vuông, được coi là sự tượng trưng cho đất trong tâm thức của người Việt cổ và các dân tộc khác trong khu vực châu Á. Tuy nhiên, theo lời Giáo sư Trần Quốc Vượng, bánh chưng nguyên thủy phải có hình tròn và dài, giống như bánh tét, đồng thời bánh chưng và bánh giầy tượng trưng cho nam và nữ trong nền tín ngưỡng phồn thực Việt Nam. Bánh tét, thay thế vai trò của bánh chưng vào các dịp Tết trong cộng đồng người Việt ở khu vực miền nam Việt Nam, theo Trần Quốc Vượng đây chính là dạng nguyên thủy của bánh chưng. Nhưng thuyết này của ông đã sai vì ông không nhớ quan niệm “trời tròn, đất vuông”, bánh dày là tròn thì vốn phải đi với một cặp là bánh chưng vuông. Điều này cũng liên quan tới một câu thành ngữ nối tiếng khác là “mẹ tròn con vuông”. Hơn nữa ai cũng biết rằng làm bánh hay nhào nặn thứ gì đó thành hình tròn thì dễ nhưng tạo thành khối vuông thì khó. Không có ai lại cải tiến từ thứ dễ sang thứ khó mà không có lý do cụ thể hay dựa trên một sự trao đổi văn hóa nào.
Gói và nấu bánh chưng, ngồi canh nồi bánh chưng bên bếp lửa đã trở thành một tập quán, văn hóa lối sống trong các gia đình người Việt mỗi dịp tết đến xuân về.
Khi sêu tết nhau tặng bánh chưng thì người Việt thường có lệ tặng một cặp bánh chứ không tặng một cái lẻ.
Bánh chưng dài
Các vùng trung du và miền núi phía Bắc, trong đó có các tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Bắc Giang và Hà Tây không thịnh hành gói bánh chưng hình vuông mà chủ yếu bánh chưng hình vuông chỉ dùng trong việc cúng lễ, phong tục địa phương chủ yếu gói và ăn dạng tròn dài, cũng được coi là cách làm bánh chưng đơn giản nhất, gọi là “bánh chưng dài”, hay còn gọi là “bánh tày”. Bánh tày còn là loại bánh Tết ở được sử dụng chủ yếu ở vùng trung du và tại nhiều vùng dân tộc thiểu số miền Bắc Việt Nam.
Bánh chưng dài thường được gói với rất ít đỗ xanh (đậu xanh), và rất ít hoặc không có thịt, mục đích để dành ăn trong thời gian dài vào những ngày sau tết, cắt thành từng lát bánh và đem đi rán vàng giòn hơn và ăn ngon hơn. Bánh chưng dài có thể gió bằng lá chít thay cho lá dong, với 2 đến 4 lá xếp theo chiều dọc, sau đó được rải gạo, đỗ theo chiều của lá và quấn bằng lạt giang đã được nối lại để dễ dàng bó chặt chiếc bánh và dễ bóc, dễ bảo quản có thể lên tới 3 tháng.
Cũng thường thấy một kiểu bánh chưng khác là bánh chưng ngọt, không sử dụng thịt trong nhân bánh mà đường trắng được trộn đều vào gạo và đỗ. Một số vùng khi thực hiện làm bánh chưng ngọt còn trộn gạo với gấc, cho có màu đỏ đẹp. Khi gói bánh chưng ngọt thường thì người ta không quay mặt xanh của lá dong vào trong.
Bánh tét ở miền Nam cũng được gói thành đòn dài với nguyên liệu tương tự như bánh chưng dài nhưng được gói bằng lá chuối.
> Tham khảo thêm:
Một số loại bánh chưng
Ngoài những chiếc bánh truyền thống được làm theo cách làm bánh chưng đơn giản nhất, thì còn rất nhiều loại bánh đặc trưng khác của các vùng miền trên khắp cả nước mà chắc chắn bạn phải ngạc nhiên vì mình chưa biết đến chúng đấy.
Bánh chưng Nghệ An
Những chiếc bánh đều được gói bằng đôi bàn tay thủ công mà không cần dùng đến khuôn nhưng luôn đẹp, vuông góc và đều nhau.
Nếp được dùng là loại nếp lúa, phải sáng, mịn và phải do người dân tự trồng ra, nhân bánh phải cân bằng được tỉ lệ giữa đậu xanh và thịt ba chỉ sẽ ướp với gia vị để không gây cảm giác ngán cho người ăn tạo nên đặc trưng riêng chỉ có ở làng bánh này
Bánh chưng Nhật Lệ
Mỗi độ tết đến xuân về, mảnh đất kinh thành lại được bao phủ bởi mùi khói bánh chưng Nhật Lệ Huế. Đây là món đặc sản mà ai ai ghé thăm cũng muốn mang về thưởng thức trong những ngày xuân. Từ lâu, bánh chưng Nhật Lệ đã là thương hiệu mang đậm đặc trưng của ẩm thực Huế. Và còn là món không thể thiếu trong mâm cỗ ngày tết cổ truyền của nước ta. Không chỉ nhận được sự yêu chuộng của người dân địa phương mà bánh chưng còn trở thành thức quà tặng được nhiều du khách lựa chọn.
Bánh chưng Nhật Lệ vốn bắt nguồn từ một cửa hàng nhỏ ở trên phố Nhật Lệ. Qua nhiều năm hình thành và phát triển, bánh chưng này trở thành món đặc sản của con phố nổi tiếng với truyền thống làm bánh Nhật Lệ.
Khác hoàn toàn với bánh tét Làng Chuồn, bánh chưng Nhật Lệ hút khách nhờ chính nét dân dã và hương vị đậm đà của nó. Mỗi khi đến Huế du lịch, khách vãng lai thường ghé ngang khu phố Nhật Lệ để thăm thú, chọn lựa những cặp bánh chưng ngon nhất để biết bạn bè, người thân.
Bánh chưng gù
Bánh chưng gù có kích thước nho nhỏ, vừa đủ xinh. Bánh nho nhỏ cầm trong lòng bàn tay có cảm giác hơi múp míp, đầy đặn, giống như chiếc lu đất đựng nước ngày xưa.
Nhưng trên thực tế, hình dáng bánh chưng gù là sự tượng trưng cho 1 người phụ nữ Dao đang đeo gùi trên lưng. Hình ảnh khi họ cúi xuống hái lúa, hái ngô trên nương rẫy đã trở thành cảm hứng tạo nên hình dạng của chiếc bánh chưng này.
Dù sao đi nữa, đây cũng là điểm cộng đầu tiên để lý giải nguyên nhân bánh được dân văn phòng khá ưa chuộng. Bánh nhỏ rất dễ mang theo, dễ bỏ túi, dễ ăn vào những lúc không đúng bữa mà bụng đang đói.
Bánh chỉ dùng 1 lớp lá gói thay vì 4 – 5 lớp như bánh chưng xanh truyền thống của người dân tộc Kinh. Nhờ vậy, việc bóc bánh ra khá dễ dàng và nếu khéo léo bạn hoàn toàn có thể không dính tay một chút nào.
Nhìn chung, bánh không quá khác biệt so với bánh chưng vuông, chỉ trừ kích cỡ nhỏ xinh, hình dáng thon dài. Phần vỏ cũng được làm bằng gạo nếp và phần nhân làm bằng đậu xanh, thịt mỡ. Phần vỏ bánh được làm từ gạo nếp nương, được ngâm với nước lá dong riềng trước khi gói nên có màu xanh đều từ trong ra ngoài. Vỏ bánh khá dày và dẻo, điều này có thể là do bánh không bị nén như bánh chưng thông thường.
Bánh chưng ngũ sắc
Là loại bánh chưng này có 5 màu được cho là tượng trưng cho ngũ hành: Kim – Thủy – Mộc – Hỏa – Thổ. Gạo màu xanh là do sử dụng từ nước của lá riềng xay, màu vàng có được từ nghệ tươi, màu đỏ đặc trưng của gấc, màu tím từ nếp cẩm hoặc màu nước lá cẩm. Khi gói bánh, người gói bánh sẽ dùng lá ngăn từng loại gạo ra 5 góc trên khuôn gói bánh. Khi đã đổ gạo vào từng vị trí và lèn chặt, người ta sẽ rút các lá tạm ngăn ra và gói kín lại. Ngoài màu sắc hấp dẫn thì bánh chưng ngũ sắc còn mang mùi vị rất thơm. 5 màu sẽ là 5 vị khác nhau, hòa quyện vào nhau nên rất dễ ăn, không bị ngấy.
Bánh chưng gấc
Bánh chưng gấc có phần nếp màu đỏ và thơm ngậy vị gấc. Gạo làm bánh chưng được trộn với ruột gấc giống như chuẩn bị gạo để đồ xôi gấc. Cách gói bánh giống như gói bánh chưng thông thường tuy nhiên thường không quay mặt lá dong màu xanh vào trong để tránh làm bánh bị lẫn màu. Làng Tranh Khúc, Thanh Trì, Hà Nội có nhiều hộ duy trì nghề truyền thống làm loại bánh chưng này.
Bánh chưng cốm
Nguyên liệu để làm bánh chưng cốm là cốm khô cùng với gạo nếp đã ngâm với lá thơm tạo màu xanh cũng như mùi thơm đặc trưng. Nhân bánh chưng cốm thường sẽ là nhân ngọt, đỗ xanh được nấu giống chè kho, cũng sẽ có thêm thịt nạc bên trong. Khi được cắt ra, bánh chưng cốm cũng sẽ có 5 màu sắc: Màu vàng ngà của nhân đậu xanh, màu đỏ hồng của thịt lợn ninh nhừ, một chút màu trắng thấp thoáng của nếp dẻo, màu xanh vàng của lá dong hay lá chuối và màu xanh ngọc của cốm. Bánh rất ngon, thường sẽ bùi và thơm hương cốm.
Bánh chưng cẩm
Bánh chưng đen (với màu đen này là được làm từ tro rơm nếp) của người dân tộc Dao, Việt Nam
Đây là món bánh chưng truyền thống của một số dân tộc ở vùng núi phía Bắc Việt Nam, ví dụ như người Tày, người Thái, người Dao. Nguyên liệu làm bánh là những món mang đậm hương vị vùng cao: những cọng rơm nếp to, mọng và vàng được gặt về rửa sạch, sau đó phơi khô và đem đốt thành tro, vò mịn, sau đó dùng miếng vải xô rây lấy phần mịn nhất của tro. Gạo nếp sau khi được vo sạch sẽ được trộn cùng với loại tro mịn từ gốc rơm, rạ sao cho những hạt nếp tròn mẩy này được bao bọc bởi màu đen của tro. Nhân của món bánh này thường được người Tày trộn thêm cả hành vào nhân thịt mỡ cùng với hạt tiêu vỡ, bọc bên ngoài là đậu xanh. Lá để gói bánh chưng cẩm sẽ là những chiếc lá dong rừng bánh tẻ khổ nhỏ có màu xanh đậm.
Bánh chưng nhân thịt gà, cá
Ngoài việc bánh chưng gói với nhân thịt lợn, người ta cũng sẽ thay thế bằng thịt gà hoặc cá hồi. Cá hồi làm nhân bánh sẽ được cắt miếng to bằng bàn tay, được ướp qua gia vị và hạt tiêu. Bánh luộc sẽ trong 12 tiếng theo tiêu chuẩn bánh chưng truyền thống. Mỗi chiếc bánh thường có trọng lượng khoảng 800 gram.
Bánh chưng nhân thập cẩm
Đây là dạng bánh chưng rất phổ biến ở miền Nam. Nhân bánh gồm đậu xanh, thịt heo dọi, tôm khô, hạt điều, một ít mỡ phần và trứng muối.
Kỷ lục về bánh chưng
Ngoài những chiếc bánh nhỏ xinh thường thấy trên bàn thờ gia tiên của người Việt, còn có những chiếc bánh chưng với kích thước không tưởng được đặc biệt làm ra với mục đích tuyên dương văn hoá Việt Nam. Chúng khác biệt với cách làm bánh chưng đơn giản nhất được giới thiệu, những chiếc bánh siêu to này được chuẩn bị rất kỳ công.
Bánh chưng nặng 1,4 tấn
Tháng 2 năm 2003, tại địa bàn thôn Ước Lễ, xã Tân Ước, huyện Thanh Oai (thuộc Hà Tây), các nghệ nhân đã gói chiếc bánh chưng nặng khoảng 1,4 tấn, kích thước 1,5 mét vuông, cao 0,6 m. Bánh được làm từ 330kg loại gạo nếp quýt thơm, 100 kg đỗ xanh, 100kg thịt lợn, khoảng 7kg muối tinh, 3 kg hạt tiêu và 15.000 tàu lá dong.
Đây là dự án gọi là Hợp tác làm bánh chưng phá kỷ lục thế giới, do Công ty TNHH Nước giải khát Coca-Cola Việt Nam hợp tác cùng Thành đoàn Hà Nội thực hiện.
Để luộc chín chiếc bánh khổng lồ này, người ta đã đặt làm riêng một nồi inox dài 2m, rộng 1,2m, cao khoảng 2m. Khung nồi được làm bằng loại inox V3, được bao đai 3 lớp ngang, 3 lớp dọc.
Lá dong để gói bánh được xếp đan theo hình chéo kép. Sẽ có hơn 50 chiếc lạt tre với tổng chiều dài 5m được dùng để buộc bên ngoài và cắt bánh. Có 12 tấn củi, 4 tạ trấu lúa, giàn giáo, khoảng 100 ống xông hơi bằng nứa được chuẩn bị cho việc nấu bánh.
Theo mọi người ở thôn Ước Lễ, thời gian gói bánh kéo dài 8 tiếng, thời gian luộc bánh là 3 ngày, 3 đêm và sau khi vớt ra, bánh được đưa ra đình làng để tổ chức tế lễ Thành hoàng.
Chiếc bánh chưng khổng lồ nặng hơn 2,5 tấn
Dịp giỗ Tổ Hùng Vương (nhằm 10/3 âm lịch), bên cạnh nhiều sản vật từ phương Nam, Công viên Văn hoá Đầm Sen (tại Sài Gòn) làm chiếc bánh chưng nặng 2,5 tấn để dâng lễ và thết đãi khoảng 1000 vị khách tham quan tại công viên dịp Giỗ Tổ.
Chiếc bánh chưng khổng lồ lần này có trọng lượng 2,5 tấn, được làm từ khoảng 1,2 tấn nếp, 300 kg đậu xanh, khoảng 200kg thịt heo, 300kg lá chuối và 50kg lá dong. Bánh thành phẩm chính thức có diện tích 2,6m2, cao 0,6m.
Để gói được chiếc bánh này, các nghệ nhân đã phải dựng nên một khuôn bánh rồi xếp lá xen kẽ thành nhiều lớp dày. Tiếp đó, họ rải một lớp nếp làm nền sau đó cho nhân vào và phủ kín nếp lên trên bề mặt chiếc bánh. Ngoài ra, một bếp và nồi để nấu bánh khổng lồ cũng được làm để nấu bánh. Chiếc bánh chưng này đã bắt đầu nấu vào chiều tối ngày 13/4, đã được nấu trong 70 giờ.
Cách làm bánh chưng đơn giản nhất: Nguyên liệu làm bánh
Để thực hiện thành công cách làm bánh chưng đơn giản nhất mà thành phẩm vẫn ngon thì giai đoạn chuẩn bị nguyên liệu rất quan trọng.
Lá để gói: thường sẽ là lá cây dong tươi. Lá dong chọn lá dong rừng bánh tẻ, to bản, đều nhau, lá không bị rách, màu xanh mướt. Tuy nhiên, tùy theo địa phương, dân tộc, điều kiện và hoàn cảnh, lá dùng gói bánh có thể là lá chít, lá chuối hay thậm chí cả lá bàng.
Lạt buộc: bánh chưng thường dùng lạt giang, loại được làm từ ống cây giang. Lạt có thể được ngâm nước muối trước hay hấp cho mềm trước khi gói.
Gạo nếp: Gạo nếp thường dùng loại gạo thu hoạch vụ mùa. Gạo vụ này sẽ có hạt to, tròn, dẻo đều, hơn nữa gạo mới thu hoạch sẽ thơm dẻo hơn các vụ khác. Nhiều người sẽ chọn nếp cái hoa vàng hay nếp nương.
Đỗ xanh: đỗ thường được lựa chọn rất công phu, tốt nhất là loại đỗ trồng ở vùng đồi trung du Việt Nam (Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, hoặc Phú Thọ v.v. sẽ thơm và bở hơn). Sau thu hoạch đỗ cần được phơi nắng đều thật khô, sàng sẩy hết rác, bụi, bỏ hạt lép, phân loại hạt rồi đóng vào hũ, lọ bằng sành hoặc thuỷ tinh là tốt nhất.
Thịt: thường là thịt lợn, chọn con lợn ỉ được nuôi hoàn toàn bằng phương pháp thủ công (nuôi chuồng hoặc nuôi thả, thức ăn là cám rau tự nhiên không dùng thuốc tăng trọng hoặc thức ăn gia súc). Thịt ba chỉ (còn gọi là ba rọi) với sự kết hợp của mỡ và nạc cho nhân bánh vị béo rất đậm đà, không khô bã như các loại thịt mông, thịt nạc thăn.
Gia vị các loại: hạt tiêu cay nồng dùng để ướp thịt làm nhân. Muối dùng để trộn vào gạo, đỗ xanh và dùng ướp thịt. Đặc biệt thịt ướp không nên dùng nước mắm vì nước mắm cho vào bánh sẽ chóng bị ôi, thiu. Ngoài ra một số loại gia vị khác, loại ít phổ biến hơn cũng được sử dụng để làm bánh như thảo quả, tinh dầu cà cuống thường sử dụng tẩm ướp trong nhân bánh tại khu vực Hà Nội xưa, tuy nay ít nơi còn cầu kỳ gia thêm loại gia vị này.
Phụ gia tạo màu: bánh chưng với màu xanh của nếp được làm bằng cách quay mặt trên của lá dong, lá chuối (mặt màu xanh thẫm) vào trong, áp với bề mặt của gạo nếp. Một số nơi còn sử dụng các loại phụ gia khác như lá dứa hay lá giềng xay nhuyễn vắt lấy nước để trộn gạo vừa tạo hương thơm vừa tạo cho bánh có màu xanh ngọc. Một số nhà hàng bất chấp luật quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm còn làm bánh chưng thương mại hóa đã sử dụng pin đèn cho vào nồi luộc bánh. Một số người nội trợ chia sẻ kinh nghiệm nấu bánh chưng bằng nồi làm bằng chất liệu tôn (chứ không phải loại bằng nhôm) giúp bánh xanh mướt mà vẫn an toàn cho sức khỏe.
Như vậy bạn đã chọn xong nguyên liệu để thực hiện cách làm bánh chưng đơn giản nhất 2023
Cách làm bánh chưng đơn giản nhất: Sơ chế
Lá dong: cần rửa từng lá thật sạch hai mặt và lau thật khô. Rửa càng sạch thì bánh càng đỡ bị mốc về sau. Trước khi gói, lá dong được người gói bánh dùng dao bài đã mài thật sắc (loại dao nhỏ chuyên dùng để gọt) cắt bỏ bớt đi phần cuống dọc sống lưng lá để lá bớt cứng, để ráo nước (nếu lá quá giòn thì bạn có thể hấp một chút để lá mềm dễ gói). Một số vùng vẫn hay dùng lá chuối, trước khi gói thì nhúng nước sôi để dẻo. Lau thật khô mặt trên lá, cắt cạnh nhỏ vừa gói bánh.
Gạo nếp: nhặt loại bỏ hết những loại gạo khác, những viên sạn sỏi lẫn vào, sau đó vo sạch, ngâm gạo ngập trong nước cùng với 0,3% muối trong thời gian khoảng 10-12 giờ tùy vào loại gạo và tùy thời tiết, sau đó bạn vớt ra để ráo. Có thể xóc với chút muối sau khi ngâm gạo thay vì ngâm nước muối.
Đỗ xanh: Giã nhuyễn, ngâm nước ấm khoảng 40° trong 2 giờ cho mềm và nở, đãi bỏ hết vỏ, rồi vớt ra để ráo. Nhiều nơi dùng đỗ hạt đã được đãi sạch vỏ trong khi những nơi khác cho vào chõ để đồ chín, mang ra dùng đũa cả để đánh thật tơi đều mịn và sau đó chia ra theo từng nắm, mỗi chiếc bánh chưng được gói với khoảng hai nắm đậu xanh nhỏ. Cũng có một số nơi sẽ nhét sẵn thịt lợn vào giữa nắm đỗ.
Thịt lợn: Thịt heo đem rửa để ráo, sau đó cắt thịt thành từng miếng cỡ từ 2,5 đến 3 cm rồi ướp với hành tím xắt mỏng, muối tiêu hoặc bột ngọt để khoảng hai giờ cho thịt ngấm.
Khâu chuẩn bị nguyên liệu, vật liệu cho bánh chưng cách làm bánh chưng đơn giản nhất là việc đặc biệt quan trọng để bánh có thể bảo quản được lâu dài không ôi thiu hay bị mốc. Thịt ướp nếu dùng nước mắm, vo nếp không sạch, đãi đậu không kỹ hay rửa lá mà còn bẩn, không lau khô lá trước khi gói đều là yếu tố có thể khiến thành phẩm chóng hỏng.
Cách làm bánh chưng đơn giản nhất: Quy trình gói
Mặt kém xanh hơn (mặt dưới của lá) được đặt vào trong. Lượt sau: 2 lá rải giống như lượt đầu nhưng vuông góc với lượt đầu, chú ý là lần này lại bạn phải làm ngược lại, quay mặt trên lá (mặt xanh hơn) lên trên, mặt kém xanh hơn thì úp xuống dưới.
Gạo nếp, thì bạn xúc 1 bát đầy đổ vào tâm của hình chữ thập, rồi dùng tay gạt đều, tạo hình vuông mỗi cạnh 20 cm. Lấy 1 nắm đỗ xanh bóp nhẹ và bạn rải đều vào giữa vuông gạo đến gần hết bìa gạo.
Đối với thịt lợn, lấy 1, 2 miếng tùy kích cỡ đã thái rải đều vào giữa bánh. Lấy tiếp 1 nắm đỗ xanh nữa, sau khi bóp nhẹ rải đều phủ lên trên thịt. Xúc 1 bát gạo nếp nữa để đổ lên trên và phủ khỏa đều, che kín hết thịt và đỗ.
Gấp đồng thời 2 lá dong lớp trên vào, bạn vừa gấp vừa vỗ nhẹ để tạo hình khối vuông. Tiếp tục gấp đồng thời 2 lá dong lớp dưới vào giống như lớp trên, vừa gấp vừa lèn chặt nhẹ tay. Dùng lạt buộc xoắn lại để tạo thành hình chữ thập. 2 bánh chưng bạn buộc úp vào nhau thành một cặp.
Với cách gói có khuôn thì các giai đoạn cũng được tiến hành như trên. Tuy nhiên, người ta sẽ cắt tỉa bớt lá dong cho gọn (để vừa kích thước khuôn) và đặt trước các lớp lá xen kẽ nhau vào trong khuôn (khoảng 3 hoặc 4 lá, nếu gói 4 lá bánh sẽ vuông đẹp hơn. Khi đó thường thì 2 mặt lá xanh quay ra ngoài xếp tại 2 góc đối xứng nhau, và 2 lá xanh quay vào trong để tạo màu xanh cho bánh). Sau khi đã cho nhân vào trong, các lớp lá sẽ lần lượt được gấp lại và sau đó được buộc lạt.
Cách gói bánh có khuôn thì cạnh bánh đều nhau hơn và chặt hơn do được vỗ đều gạo, nén chặt, còn gói không khuôn thì bánh sẽ được gói nhanh hơn do đỡ mất công đo cắt lá theo kích thước khuôn.
Cách làm bánh chưng đơn giản nhất: Luộc bánh
Lấy nồi to và dày với dung tích trên 100 lít tùy theo số lượng bánh bạn gói. Rải cuống lá dong thừa xuống dưới kín đáy nhằm mục đích để tránh cho bánh bị cháy. Xếp lần lượt từng lớp bánh lên đến khi đầy xoong và xen kẽ các cuống lá thừa cho kín nồi. Đổ ngập nước vào nồi và đậy vung đun. Người luộc bánh thường canh giờ tính từ thời điểm nước bắt đầu sôi trong nồi và duy trì nước sôi liên tục trong 8 đến 12 giờ. Trong quá trình đun, thỉnh thoảng bạn phải bổ sung thêm nước nóng để đảm bảo nước luôn ngập bánh (người thực hiện thường nấu sẵn ấm nước bên cạnh bếp đun bánh để tận dụng nhiệt lượng). Những chiếc bánh ở trên có thể được lật giở một chút để giúp bánh chín đều hơn, tránh tình trạng bị lại gạo sau này. Trong lúc luộc từ 4 đến 5 tiếng, bạn có thể lấy bánh ra, ngâm trong nước lạnh, thay một lượt nước mới khác, như vậy bánh sẽ rền, ngon hơn.
Cách làm bánh chưng đơn giản nhất: Ép bánh và bảo quản
Sau khi luộc xong, bạn hãy vớt bánh ra rửa sạch lá trong nước lạnh cho hết nhựa, để ráo. Xếp bánh thành nhiều lớp, hãy dùng vật nặng đè lên để ép bánh cho ra nước, chắc mịn (theo tục gọi là để cho rền bánh) và phẳng đều trong vài giờ. Hoàn tất công đoạn ép bánh thì bánh được treo lên chỗ khô ráo trong nhà để bảo quản.
Bánh thường được treo ở nơi thoáng mát, không có bụi bặm, không được ẩm thấp để tránh bị mốc và ôi thiu, tùy vào thời tiết có thể để được hàng tháng trời không hỏng. Nhiều vùng ngày xưa còn đem bánh xuống ngâm dưới ao hoặc giếng nước để bảo quản, lá bánh với nhựa của gạo khi nấu sẽ là lớp màng ngăn nước lọt vào làm hỏng bánh. Cách ngâm nước bảo quản bánh chưng được tương truyền gắn với sự tích vua Quang Trung tiến quân ra Bắc Hà vào dịp tết nguyên đán vào năm Kỷ Dậu (1789), nhân dân đã bỏ bánh chưng xuống ao, ngừng ăn tết nhằm hoàn tất cuộc đại phá quân Thanh và họ ăn tết muộn sau đó. Tuy nhiên, hiện nay cũng ít nơi còn sử dụng phương thức bảo quản này.
Lời kết
Như vậy sau khi đọc xong phần trình bày trên, bạn không chỉ có hiểu biết sâu sắc hơn về món bánh cổ truyền của dân tộc mà còn biết cách làm bánh chưng đơn giản nhất. Hãy tự tay làm ngay vài chiếc bánh chưng thơm ngon đãi gia đình mình dịp tết sắp đến nhé.